Zrozumieć osobowość narcystyczną – informacje dla pacjenta
Czym jest osobowość narcystyczna?
Osobowość narcystyczna to zaburzenie psychiczne zaklasyfikowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) oraz DSM-5. Osoba z tym zaburzeniem prezentuje wzorzec głębokiej potrzeby podziwu, poczucia wyjątkowości oraz braku empatii. Często ukrywa za tym delikatne, niestabilne „ja” i lęk przed odrzuceniem lub kompromitacją.
Objawy narcystycznego zaburzenia osobowości:
- Wyolbrzymione poczucie wyjątkowości i ważności.
– Przekonanie, że jest się lepszym od innych, zasługuje na specjalne traktowanie, należy do „elity”. - Wysoka potrzeba podziwu i uwagi.
– Osoba narcystyczna często „karmi się” uwagą innych – szuka uznania, komplementów, prestiżu. - Brak empatii.
– Trudność w rozpoznawaniu emocji innych, ignorowanie potrzeb partnera, dziecka, współpracownika. - Manipulacje i wykorzystywanie.
– Osoby z tym zaburzeniem często używają ludzi jako „narzędzi” do osiągania własnych celów. - Wrażliwość na krytykę.
– Krytyka, nawet konstruktywna, bywa traktowana jako atak. Reakcją może być gniew, wycofanie lub zemsta. - Aranżowanie relacji w oparciu o dominację.
– W relacjach dominują, rywalizują, deprecjonują innych lub stawiają siebie w roli ofiary.
Źródła narcystycznych cech mogą obejmować:
- Wczesnodziecięce zaniedbania emocjonalne lub idealizacja przez opiekunów.
- Brak spójnego i bezpiecznego przywiązania.
- Nadmierne wymagania lub niekonsekwentne wzmacnianie.
- Traumy i porażki ukryte za perfekcjonistyczną fasadą.
Jak wygląda proces terapii?
Psychoterapia psychodynamiczna pozwala na:
- uświadomienie mechanizmów obronnych (np. idealizacji, dewaluacji, projekcji),
- stopniowe budowanie stabilnego, realistycznego poczucia „ja”,
- poprawę jakości relacji interpersonalnych.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna może pomóc w:
- pracy nad zniekształconymi przekonaniami,
- treningu empatii i rozpoznawania emocji,
- uczeniu konstruktywnej komunikacji i strategii radzenia sobie z porażką.
Ważne refleksje dla pacjenta:
🔹 „Nie muszę być doskonały, aby zasługiwać na miłość.”
🔹 „Mogę uczyć się rozumieć emocje innych i moje własne.”
🔹 „Zmiana jest możliwa – ale wymaga odwagi i czasu.”
